Son zamanlarda eksik rekabet piyasası konusu merak edilmeye başlanmıştır. Eksik rekabet piyasası günümüzde en çok merak konulardan birisi haline gelmiştir. Pek çok kişinin aklında tam ve eksik rekabet piyasası arasında bulunan farkın nasıl yapıldığı merak edilmektedir. Bu piyasalardaki en önemli belirleyen konu ise rekabet şartlarının ne olduğu ve çokluk şartlarına göre değişiklik göstermektedir.
Kısaca belirlenen malın fiyatını belirleyen en önemli nokta satıcı ve alıcı tarafından belirlenmektedir. Yani belirlenmiş olan malın fiyatını 1 veya 1-2 kişi tarafından belirleniyorsa o piyasaya verilen isim eksik rekabettir. Peki bu piyasa türlerinin çeşitlerini pek çoğunuz merak etmişsinizdir. Şimdi gelin bu piyasa çeşitlerinin neler olduğunu sırası ile bakalım.
Eksik Rekabet Piyasası Türleri Nelerdir?
Pek çok kişi eksik rekabet piyasalarının türlerini merak etmektedir. Bu yazımızda sizlere bu piyasa çeşitlerini sırası ile vereceğiz. Eksik rekabet piyasa çeşitleri başlıca şu şekildedir;
- Tekel piyasalar
- Monopson piyasaları
- Monopol piyasası (bir diğer adı ile alıcı tekeli)
- Tekelci Rekabet Piyasaları
- İkil Tekel ve İki Yanlı (Zincirleme)
- Tekelci Rekabet Piyasaları
- Oligopol Piyasalar
- Oligopol Piyasalar
Eksik rekabet piyasasının çeşitleri başlıca bu şekildedir. Bu piyasaların türleri pek çok çeşide ayrılmasından dolayı çeşit çeşit ayrılmaktadır. Şimdi gelin aklınıza takılan eksik rekabet piyasası çeşitlerinin neler olduğunu sırası ile sizlere anlatalım.
Monopol Piyasaları
1. Monopol piyasaları en çok tercih edilen konulardan bir tanesidir. Hizmet veya belirlenmiş olan malın fiyatını satıcının belirlenmesi ile oluşmaktadır. Yani bir mal veya hizmet satın alacağınız zaman, bunun fiyatını satıcı belirliyorsa, bu piyasa türüne 1. Monopol piyasası denilmektedir. Bu piyasa türünde alıcılar koşulsuz şartsız satıcının belirlemiş olduğu fiyatı kabul etmek zorundadır. Buna verilen en önemli örnek ise sigara satışları gösterilebilmektedir.
Tekel Piyasaları
Ülkemizde en çok kullanılan piyasa çeşitlerinden bir diğeri ise Tekel piyasalardır. Bu piyasa belirlenen malın fiyatını satıcı ve alıcı tarafından belirlenme işlemidir. Bunun yanı sıra belirlenen fiyatının değişmesi gibi bir şey söz konusudur.
Monopson Piyasası (Alıcı Tekeli)
Her hangi bir ürünün fiyatı, belirlenen ürünün satışını yapan satıcı tarafından belirlenip değişen bir piyasadır. Bu piyasa türüne örnek olarak haşhaş kabuğu alan tek yerin Toprak Mahsulleri Ofisidir. Ürünün fiyatını hem belirleyip hem de değiştirebilen bu piyasa türüne Monopson piyasası (alıcı tekeli) denilmektedir.
İkil Tekel ve İki Yanlı (Zincirleme)
Her hangi bir malın fiyatını hem alıcı hem de satıcı konumu kazandığı piyasa türüne ikil tekel ve iki yanlı (zincirleme) denilmektedir. Bu durum ülkemizde çok fazla görülmediğini hatırlatmak isterim.
Tekelci Rekabet Piyasaları
Tekelci rekabet piyasaları, şirket veya şahıslar tarafından belirlenen malın fiyatını tam rekabet şartlarını çokluk şartlarına göre belirleyen piyasaya denilmektedir. Bunun yanı sıra şirket veya şahıslar önlem amaçlı olarak malın fiyatını kendilerine göre değiştirme hakkına sahiptir. Bu tarz piyasalar hem monopol hem de rekabet piyasaları için gereken özelliklere sahip olmaları gerekmektedir.
Oligopol Piyasalar
Oligopol piyasaların genel olarak görüldüğü yerler satıcıların az olduğu yerler olurken, alıcıların çok olduğu yerlerdir. Burada dikkat etmeniz gereken en önemli nokta ise satıcıların kendi durumlarına göre ürünün fiyatını belirleme ve değiştirme imkanı bulunmaktadır. Alıcıların ise belirlenen fiyatın kabul etmeleri gerekmektedir.
Düopol–Düopson Piyasalar
Düopol–Düopson piyasaların genel olarak anlamı, satıcıların çok olduğu alıcıların ise az olduğu yerlere verilen piyasa çeşitlerinden bir tanesidir. Bunun yanı sıra belirlenen fiyatı satıcılar tarafından koşulsuz şartsız kabul etmesini sağlayan piyasa türüne denilmektedir.
